چرا برخی بدنسازان سراغ هورمون می‌روند؟

رشد عضلانی فرایندی زمان‌بر است. به‌طور طبیعی، ساخت عضله، کاهش چربی و افزایش قدرت نیازمند سال‌ها تمرین مستمر، رژیم غذایی دقیق و خواب کافی است. اما در دنیای امروز، سرعت و ظاهر بیش از همیشه اهمیت پیدا کرده و همین موضوع یکی از دلایل اصلی روی‌آوردن بسیاری از بدنسازان، چه حرفه‌ای و چه آماتور، به محرک‌های هورمونی است.

💥 انگیزه‌های رایج برای استفاده از هورمون‌ها:

۱. افزایش سریع حجم عضلانی

استروئیدهای آنابولیک و پپتیدها توانایی بدن در سنتز پروتئین را بالا می‌برند و به ورزشکار اجازه می‌دهند که در مدت کوتاهی حجم چشمگیری از عضله بسازد، چیزی که به‌طور طبیعی ممکن است سال‌ها طول بکشد.

۲. کاهش چربی بدن در کنار حفظ عضله

برخی داروها مانند کلنبوترول یا هورمون رشد، بدن را به سمت چربی‌سوزی بیشتر سوق می‌دهند، بدون اینکه حجم عضله را قربانی کنند؛ ویژگی‌ای که در دوره "کات" بسیار محبوب است.

۳. بهبود ریکاوری و تمرین سنگین‌تر

استفاده از داروهای خاص باعث می‌شود ریکاوری عضلانی سریع‌تر انجام شود. فرد می‌تواند بیشتر، سنگین‌تر و با دفعات بیشتری تمرین کند.

۴. فشار فضای رقابتی و رسانه‌ای

در دنیای امروز، داشتن بدنی عضلانی نه‌تنها برای مسابقه بلکه برای شهرت در فضای مجازی هم یک مزیت به حساب می‌آید. برخی برای رسیدن به بدن ایده‌آل اینستاگرامی یا جذب فالوئر به مصرف این داروها روی می‌آورند.

۵. ناآگاهی و تأثیرپذیری از دیگران

بسیاری از نوجوانان یا ورزشکاران مبتدی بدون آگاهی کامل از عوارض جانبی، تنها به‌دلیل دیدن نتایج ظاهری مربی یا دوستانشان، به سراغ داروهای هورمونی می‌روند.

⚠️ نکته مهم:

درست است که این داروها می‌توانند نتایج شگفت‌انگیزی به همراه داشته باشند، اما ورود به این مسیر بدون آگاهی از عوارض، دوزهای ایمن، دوره‌های پاکسازی و مسائل پزشکی، می‌تواند سلامت فرد را به‌شدت در معرض خطر قرار دهد.

استروئیدهای آنابولیک؛ عضله‌سازی سریع یا بازی با سلامت؟

استروئیدهای آنابولیک، یکی از شناخته‌شده‌ترین محرک‌های هورمونی در بدنسازی هستند که توسط بسیاری از ورزشکاران برای رشد سریع عضلات استفاده می‌شوند. این ترکیبات، نسخه‌های مصنوعی از هورمون تستوسترون هستند و عملکرد آن را در بدن تقلید می‌کنند؛ با این تفاوت که دوز آن‌ها اغلب بسیار بالاتر از سطح طبیعی بدن است.

استروئید چیست و چطور عمل می‌کند؟

استروئیدهای آنابولیک با اتصال به گیرنده‌های آندروژنی در سلول‌های عضلانی، فرایند سنتز پروتئین را تقویت می‌کنند. نتیجه این فرآیند، افزایش رشد عضلات، توانایی تمرین سنگین‌تر و ریکاوری سریع‌تر است. اما این مزایا همیشه با بهایی سنگین همراه‌اند.

انواع رایج استروئیدهای بدنسازی

• تستوسترون انانتات – پایه و اساس اغلب دوره‌های حجمی

• دیانابول – عضله‌سازی سریع ولی همراه با احتباس آب

• ترنبولون – قوی‌ترین استروئید با بیشترین ریسک عوارض

• استانوزولول – محبوب در دوره‌های کات برای خشک‌سازی عضلات

• ناندرولون (دکا) – مناسب برای مفاصل ولی با سرکوب تستوسترون شدید

مزایای مصرف استروئیدها در بدنسازی

• افزایش سریع حجم و قدرت عضله

• کاهش زمان ریکاوری بین جلسات تمرین

• کمک به حفظ عضله در رژیم‌های کاهش وزن

• افزایش سنتز پروتئین و رشد سلولی

عوارض خطرناک مصرف استروئیدها

در کنار فواید ظاهری، مصرف استروئید می‌تواند آسیب‌های جدی و حتی دائمی به سلامت فرد وارد کند، از جمله:

• ناباروری و کوچک شدن بیضه‌ها

• ژنیکوماستی (بزرگ شدن سینه در مردان)

• نوسانات خلقی شدید، پرخاشگری یا افسردگی

• آسیب به کبد و کلیه

• افزایش ریسک بیماری‌های قلبی و سکته

• ریزش مو و آکنه شدید

واقعیت تلخ: استروئید بدون آگاهی = تخریب بدن

بسیاری از ورزشکاران، به‌خصوص نوجوانان و جوانان، بدون درک واقعی از خطرات این داروها، و صرفاً تحت تأثیر ظاهر فریبنده مربیان یا بدنسازان فضای مجازی، به مصرف آن‌ها روی می‌آورند. مصرف بی‌رویه و بدون آزمایش می‌تواند بدن را برای همیشه از تعادل خارج کند.

آیا استفاده ایمن از استروئید وجود دارد؟

در فضای حرفه‌ای، برخی از بدنسازان تحت نظر پزشک و با انجام آزمایش‌های منظم، از استروئیدها استفاده می‌کنند. آن‌ها با برنامه‌ریزی دقیق و استفاده از داروهای PCT (پاکسازی) تلاش می‌کنند اثرات منفی را کنترل کنند. اما همچنان ریسک‌ها وجود دارد و هیچ مصرفی واقعاً بدون خطر نیست.

استروئیدهای آنابولیک؛ عضله‌سازی سریع یا بازی با سلامت؟

در دنیای پررقابت بدنسازی، بسیاری از ورزشکاران برای رسیدن به بدن ایده‌آل خود به‌جای صبر و تلاش طولانی‌مدت، به استروئیدهای آنابولیک روی می‌آورند؛ ترکیباتی که اگرچه قدرت عضله‌سازی خارق‌العاده‌ای دارند، اما سلامت جسمی و روانی را در معرض تهدید جدی قرار می‌دهند.

استروئیدهای آنابولیک چیستند؟

استروئیدهای آنابولیک (Anabolic-Androgenic Steroids) نوعی از محرک‌های هورمونی عضله‌سازی هستند که ساختار شیمیایی آن‌ها مشابه هورمون طبیعی تستوسترون است. این داروها ابتدا برای درمان بیماری‌هایی مانند کم‌خونی، تاخیر در بلوغ، یا تحلیل عضلات در بیماری‌های مزمن طراحی شدند، اما به‌مرور زمان وارد دنیای ورزش شدند و حالا یکی از بحث‌برانگیزترین ابزارهای رشد عضله هستند.

نحوه عملکرد استروئیدها در بدن

استروئیدها با اتصال به گیرنده‌های آندروژنی در سلول‌های عضلانی، به‌طور مستقیم دستور سنتز بیشتر پروتئین را صادر می‌کنند. این فرآیند باعث می‌شود که:

• حجم عضله به‌سرعت افزایش یابد

• ریکاوری بین جلسات تمرینی بسیار سریع‌تر انجام شود

• بدن توان تحمل تمرینات سنگین‌تر و مکررتر را پیدا کند

در حقیقت، استروئیدها ظرفیت فیزیولوژیکی بدن برای رشد و ترمیم را فراتر از حد طبیعی می‌برند؛ دقیقاً به همین دلیل، آن‌ها اثرگذار اما پرریسک هستند.

مهم‌ترین انواع استروئیدهای رایج در بدنسازی

در ادامه، مروری داریم بر رایج‌ترین استروئیدهایی که بدنسازان استفاده می‌کنند و ویژگی‌های هریک:

1. تستوسترون انانتات یا سیپیونات

پایه اصلی اکثر دوره‌هاست. باعث افزایش چشمگیر قدرت، حجم، انرژی جنسی و حس مردانگی می‌شود. ولی عوارض آندروژنی آن (ریزش مو، آکنه، عصبانیت) نسبتاً زیاد است.

2. دیانابول (Methandrostenolone)

یک استروئید خوراکی قوی، با تأثیر سریع در افزایش حجم عضلانی. اما با احتباس آب، فشار خون بالا و آسیب جدی به کبد همراه است.

3. ترنبولون (Trenbolone Acetate)

قدرتمندترین و خطرناک‌ترین استروئید؛ باعث عضله‌سازی خالص، چربی‌سوزی، و ریکاوری بسیار سریع می‌شود. اما عوارضی چون بی‌خوابی، تعریق شبانه، پرخاشگری شدید و سرکوب کامل تستوسترون طبیعی را دارد.

4. استانوزولول (Winstrol)

برای خشک‌سازی عضلات در دوره کات. عوارض آن شامل درد مفاصل، ریزش مو، و کاهش HDL (کلسترول خوب) است.

5. ناندرولون (دکا دورابولین)

استروئیدی با اثر نرم‌تر و مناسب برای مفاصل. ولی سرکوب شدید تستوسترون طبیعی دارد و باعث بی‌میلی جنسی در برخی افراد می‌شود.

مزایای استفاده از استروئید در بدنسازی

استروئیدها وقتی به‌درستی مصرف شوند، می‌توانند مزایایی غیرقابل انکار داشته باشند:

• افزایش حجم عضلانی چشمگیر در مدت کوتاه (۸ تا ۱۲ هفته)

• افزایش قدرت عضلانی و توان بلند کردن وزنه‌های سنگین‌تر

• ریکاوری سریع‌تر از تمرینات سنگین، کاهش درد عضلانی

• حفظ عضله در دوران رژیم‌های شدید و کاهش چربی بدن

• افزایش تمرکز، انرژی و انگیزه تمرینی (در برخی ترکیبات)

اما آیا این مزایا واقعاً بدون هزینه هستند؟

عوارض استروئیدهای آنابولیک؛ بهای واقعی عضله‌سازی سریع

در کنار ظاهر فریبنده، استروئیدها سیستم‌های مختلف بدن را درگیر می‌کنند:

عوارض فیزیکی:

• سرکوب تولید طبیعی تستوسترون و کاهش میل جنسی

• آتروفی بیضه‌ها و کاهش تعداد اسپرم (ناباروری)

• آکنه شدید، ریزش مو و ژنیکوماستی (بزرگ شدن سینه مردانه)

• آسیب به کبد (در نوع خوراکی)

• افزایش فشار خون و کلسترول بد (LDL)

• بیماری قلبی، سکته یا بزرگ شدن قلب

عوارض روانی:

• پرخاشگری، عصبانیت شدید یا «خشم استروئیدی»

• افسردگی، اضطراب یا بی‌انگیزگی پس از قطع دارو

• وابستگی روانی به دارو برای اعتماد به‌نفس

سوءمصرف استروئید در میان جوانان

یکی از تلخ‌ترین واقعیت‌ها، افزایش مصرف خودسرانه استروئید توسط نوجوانان و افراد مبتدی است. بدون آزمایش خون، بدون برنامه پاکسازی (PCT)، و تحت تأثیر مربیان غیرمتخصص یا بدنسازان فضای مجازی، جوانانی وارد چرخه دارو می‌شوند که هیچ آگاهی از خطرات بلندمدت ندارند.

آیا استفاده ایمن از استروئید وجود دارد؟

در سطح حرفه‌ای، برخی ورزشکاران تحت نظر پزشک، با بررسی دقیق سطح هورمون‌ها و پروتکل‌های دقیق مصرف، سعی می‌کنند ریسک را به حداقل برسانند. دوره‌های درمان پس از مصرف (Post Cycle Therapy) مثل مصرف کلومید یا نولوادکس برای بازگرداندن عملکرد طبیعی بدن انجام می‌شود.

اما حقیقت این است که:
هیچ استفاده‌ای از استروئید کاملاً ایمن نیست.
هر مصرفی—even با کنترل—ریسک خاص خود را دارد.

پپتیدها و هورمون رشد؛ بازی با زمان و ترمیم عضلات

در سال‌های اخیر، استفاده از پپتیدها و هورمون رشد انسانی (Human Growth Hormone یا HGH) در بدنسازی به‌طرز چشمگیری افزایش یافته است. برخلاف استروئیدها که عمدتاً عضله‌سازی سریع و پرحجم ایجاد می‌کنند، پپتیدها بیشتر در زمینه‌ی ترمیم عضلات، چربی‌سوزی هدفمند، و بازسازی بافت‌ها تأثیرگذارند. به همین دلیل، آن‌ها اغلب در دوره‌های کات، بازتوانی یا بهبود عملکرد ورزشی وارد عمل می‌شوند.

پپتید چیست و چه تفاوتی با استروئید دارد؟

پپتیدها زنجیره‌هایی کوتاه از آمینواسیدها هستند که پیام‌های خاصی را به گیرنده‌های سلولی منتقل می‌کنند. برخی از این پپتیدها وظیفه دارند بدن را تحریک کنند تا هورمون رشد طبیعی بیشتری تولید کند یا فرآیندهای ریکاوری را تسریع بخشند.

برخلاف استروئیدها که مستقیم روی گیرنده‌های آندروژنی اثر می‌گذارند، پپتیدها بیشتر نقش واسطه‌ها یا تسهیل‌کننده‌های بازسازی را دارند. همچنین، بسیاری از آن‌ها در بدن انسان به‌طور طبیعی نیز وجود دارند یا عملکردهای فیزیولوژیکی شناخته‌شده‌ای دارند.

هورمون رشد انسانی (HGH)؛ افسانه یا واقعیت علمی؟

هورمون رشد (GH) توسط غده هیپوفیز ترشح می‌شود و نقش حیاتی در رشد، ترمیم سلولی، متابولیسم چربی و حفظ توده عضلانی دارد. در بدنسازی، تزریق نسخه سنتتیک آن (rhGH) به‌منظور:

• افزایش توده عضلانی خشک

• چربی‌سوزی هدفمند (به‌ویژه در شکم و پهلو)

• تسریع ریکاوری پس از تمرینات سنگین

• تقویت پوست، مفاصل و سلامت عمومی بدن

استفاده می‌شود.

انواع پپتیدهای محبوب در بدنسازی

1. IGF-1 (Insulin-like Growth Factor-1)

یکی از قوی‌ترین هورمون‌های رشد عضلانی، که پس از تحریک GH ترشح می‌شود. نقش اصلی آن کمک به هایپرتروفی عضلات و بازسازی سریع‌تر سلول‌هاست.

2. CJC-1295 + DAC / بدون DAC

پپتیدی که باعث افزایش طبیعی ترشح هورمون رشد در بدن می‌شود. با نیمه‌عمر بالا و تأثیر پایدار.

3. Ipamorelin

پپتیدی با تحریک ملایم‌تر GH، بدون افزایش کورتیزول یا پرولاکتین. محبوب در میان ورزشکاران حرفه‌ای.

4. GHRP-6 و GHRP-2

پپتیدهای محرک ترشح GH که اشتها را نیز بالا می‌برند. گاهی در دوره‌های حجم همراه با CJC استفاده می‌شوند.

مزایای استفاده از پپتیدها و هورمون رشد

• افزایش حجم عضله‌ی خشک بدون احتباس آب زیاد

• چربی‌سوزی مؤثر به‌ویژه در ناحیه شکم

• ریکاوری سریع‌تر از آسیب‌های عضلانی یا مفصلی

• بهبود کیفیت خواب و عملکرد ذهنی

• تقویت سلامت پوست، مو، ناخن‌ها و بافت همبند

در واقع، بسیاری از ورزشکاران ادعا می‌کنند که استفاده از GH آن‌ها را "جوان‌تر، قوی‌تر و سریع‌تر" کرده است.

عوارض و خطرات مصرف HGH و پپتیدها

هرچند پپتیدها نسبت به استروئیدها "کم‌خطرتر" محسوب می‌شوند، ولی همچنان مصرف نادرست یا خودسرانه آن‌ها می‌تواند منجر به مشکلات زیر شود:

• بزرگ شدن اندام‌ها (آکرومگالی) در مصرف بلندمدت HGH

• افزایش ریسک دیابت نوع ۲

• ورم مفاصل، بی‌حسی دست و پا، درد عضلات

• افزایش IGF-1 بیش از حد که با رشد سلول‌های سرطانی مرتبط است

• وابستگی روانی یا استفاده دائمی بدون دوره پاکسازی

نکته مهم این است که پپتیدها و GH معمولاً اثر فوری ندارند؛ نتایج آن‌ها بلندمدت‌تر ولی تدریجی‌تر است. این ممکن است کاربران بی‌تجربه را وسوسه کند که دوز را بیش از حد افزایش دهند.

وضعیت قانونی و دسترسی

در بسیاری از کشورها، استفاده از هورمون رشد و پپتیدها بدون نسخه پزشک غیرقانونی است. در بازار سیاه یا فروشگاه‌های اینترنتی، نمونه‌های تقلبی و غیرپزشکی فراوان است که ممکن است آلوده، غیراستریل یا اصلاً فاقد ماده فعال باشند.

اگر تأیید کنی، آماده‌ام برم سراغ بخش چهارم: SARMs، انسولین و کلنبوترول؛ نسل جدید داروهای عضله‌ساز — که دنیای خاص خودش رو داره و خیلی‌ها فکر می‌کنن بی‌ضرره! بریم سراغش؟

عالیه! استفاده از جدول در پایان هر بخش باعث میشه مخاطب خیلی راحت‌تر مطالب رو به‌صورت خلاصه، مقایسه‌ای و مفهومی به خاطر بسپره.

در ادامه، جدول خلاصه و آموزشی بخش سوم (پپتیدها و هورمون رشد) رو برات آماده کردم:

📊 جدول مقایسه‌ای: پپتیدها و هورمون رشد در بدنسازی

SARMs، انسولین و کلنبوترول؛ نسل جدید داروهای عضله‌ساز

در دنیای بدنسازی، هر روز ترکیبات جدیدی معرفی می‌شوند که ادعا می‌کنند بدون عوارض استروئیدها، همان تأثیرات را ارائه می‌دهند. SARMs، انسولین و کلنبوترول از جمله پرطرفدارترین این داروهای مدرن هستند که به عنوان "جایگزین‌های هوشمند" استروئیدها معرفی می‌شوند. اما آیا واقعاً بی‌خطرند؟ در این بخش، هر کدام از این ترکیبات را دقیق بررسی می‌کنیم.

SARMs چیست و چرا انقدر محبوب شده‌اند؟

SARMs مخفف Selective Androgen Receptor Modulators هستند. برخلاف استروئیدها که روی تمام بافت‌ها اثر می‌گذارند، SARMs به‌صورت انتخابی فقط گیرنده‌های آندروژنی در عضلات و استخوان‌ها را هدف قرار می‌دهند.

هدف اصلی سازندگان SARMs:
ساخت ترکیباتی که مزایای استروئید (مثل عضله‌سازی) را داشته باشند، ولی بدون عوارضی مثل ژنیکوماستی، ریزش مو یا مشکلات پروستات.

پرکاربردترین SARMs در بدنسازی:

• Ostarine (MK-2866): افزایش حجم ملایم، حفظ عضله در دوره کات

• Ligandrol (LGD-4033): افزایش حجم قابل توجه

• Rad-140: افزایش قدرت و توده خشک عضله

• YK-11: قدرتمند و پرخطر، شبیه ترکیب استروئید و SARM

مزایا:

• مصرف خوراکی بدون نیاز به تزریق

• بدون تبدیل به استروژن یا DHT

• عضله‌سازی با چربی‌سوزی همزمان

عوارض احتمالی:

• سرکوب تستوسترون (در دوزهای بالا یا دوره‌های طولانی)

• تأثیر بر کبد و کلسترول

• ناباروری موقت

• محصولات تقلبی در بازار سیاه

توجه: SARMs هنوز توسط FDA تأیید نشده‌اند و تحقیقات بلندمدت روی انسان بسیار محدود است.

انسولین در بدنسازی؛ شیرین اما خطرناک

انسولین هورمونی است که توسط پانکراس ترشح می‌شود و وظیفه دارد قند خون را به درون سلول‌ها هدایت کند. در بدنسازی، استفاده از انسولین می‌تواند باعث افزایش ذخایر گلیکوژن، جذب سریع آمینواسیدها و رشد عضله شود.

چرا بدنسازان حرفه‌ای سراغ انسولین می‌روند؟

• افزایش چشمگیر حجم عضله در دوره حجم

• افزایش جذب مواد مغذی پس از تمرین

• اثر هم‌افزا با GH و استروئیدها در دوره‌های ترکیبی

اما عوارض؟ بسیار جدی:

• هیپوگلیسمی کشنده (افت شدید قند خون، اغما یا مرگ)

• افزایش چربی شکمی در مصرف نادرست

• ایجاد مقاومت انسولینی و دیابت نوع ۲

• نیاز به دقت میلی‌گرمی در دوز و زمان‌بندی غذا

انسولین به‌هیچ‌وجه برای ورزشکاران غیرحرفه‌ای توصیه نمی‌شود. کوچک‌ترین اشتباه در دوز می‌تواند مرگ‌آور باشد.

کلنبوترول؛ چربی‌سوز با اثر دوگانه

کلنبوترول در اصل دارویی برای آسم است، اما به‌دلیل اثرات گرمازایی (Thermogenic)، به عنوان چربی‌سوز قدرتمند در بدنسازی شناخته می‌شود. علاوه بر کاهش چربی، خاصیت آنتی‌کاتابولیک دارد و مانع از تحلیل عضله در دوره رژیم می‌شود.

مزایا:

• چربی‌سوزی مؤثر، به‌ویژه در شکم

• حفظ عضله در دوره‌های سخت کات

• افزایش انرژی و تمرکز

عوارض:

• تپش قلب، اضطراب، لرزش دست

• بی‌خوابی، افزایش فشار خون

• گرفتگی عضلات، تعریق شدید

• افزایش خطر سکته یا ایست قلبی در دوزهای بالا

کلنبوترول در بیشتر کشورها برای مصرف انسانی مجاز نیست و مصرف خودسرانه آن بدون کنترل پزشکی بسیار خطرناک است.

جدول مقایسه‌ای: داروهای عضله‌ساز جدید (SARMs، انسولین، کلنبوترول)

عوارض خاموش؛ وقتی عضله می‌سازید و بدن را می‌سوزانید

مصرف محرک‌های هورمونی در بدنسازی شاید در ظاهر مسیری سریع، پرقدرت و وسوسه‌انگیز باشد، اما واقعیت این است که هر گرم عضله‌ای که به‌صورت غیرطبیعی ساخته می‌شود، ممکن است بهای سنگینی برای بدن داشته باشد. بسیاری از ورزشکاران، به‌ویژه جوان‌ترها، تنها به «نتیجه ظاهری» فکر می‌کنند؛ درحالی‌که عوارض این مواد می‌تواند تا سال‌ها بعد خودش را نشان دهد — حتی زمانی که مصرف دیگر متوقف شده است.

در این بخش، به صورت دقیق و دسته‌بندی‌شده، عوارض استروئیدها، پپتیدها، انسولین و دیگر محرک‌های هورمونی را بررسی می‌کنیم؛ عوارضی که شاید خاموش باشند، اما قطعاً ویرانگرند.

عوارض فیزیکی و هورمونی

1. ناباروری و اختلالات جنسی

سرکوب تولید طبیعی تستوسترون یکی از شایع‌ترین پیامدهای مصرف استروئیدها و SARMs است. بدن با دیدن تستوسترون خارجی، تولید طبیعی را متوقف می‌کند، که منجر به کوچک شدن بیضه‌ها، کاهش اسپرم، و حتی ناتوانی جنسی می‌شود.

2. ژنیکوماستی (بزرگ شدن سینه در مردان)

استروئیدها می‌توانند به استروژن تبدیل شوند، و افزایش این هورمون زنانه در مردان باعث رشد بافت سینه می‌شود. این مشکل گاهی تنها با جراحی قابل درمان است.

3. آسیب‌های کبدی و کلیوی

مخصوصاً در داروهای خوراکی مثل دیانابول یا استروئیدهای آلکیله‌شده، فشار زیادی به کبد وارد می‌شود. مصرف انسولین و پپتیدها نیز می‌تواند کلیه‌ها را درگیر کند، به‌خصوص در صورت دوزهای بالا یا تزریق غیراستریل.

4. افزایش خطر سکته قلبی و مغزی

کلنبوترول، ترنبولون، انسولین و حتی برخی SARMs می‌توانند فشار خون را افزایش دهند، تعادل کلسترول را به هم بزنند، و خطر سکته را در سنین پایین بالا ببرند.

5. ضعف سیستم ایمنی و ریکاوری ناقص طبیعی

وابستگی به محرک‌ها باعث می‌شود بدن در نبود آن‌ها حتی در ترمیم زخم‌های ساده هم دچار مشکل شود.

عوارض روانی و عصبی

1. پرخاشگری و نوسانات خلقی

استروئیدها، به‌ویژه ترکیباتی مثل ترنبولون، می‌توانند باعث عصبانیت، بی‌خوابی، یا حتی رفتارهای تهاجمی غیرقابل کنترل شوند.

2. افسردگی پس از قطع مصرف

هنگامی که دارو قطع می‌شود و بدن دیگر سطح تستوسترون کافی ندارد، بسیاری از ورزشکاران دچار افت شدید روحی، بی‌انگیزگی، و حتی افکار خودکشی می‌شوند.

3. وابستگی روانی به دارو

برخی کاربران به‌قدری به ظاهر بدن خود وابسته می‌شوند که از نظر ذهنی نمی‌توانند بدون این داروها زندگی کنند. این نوع وابستگی، خطرناک‌تر از اعتیاد جسمی است.

عوارض ظاهری (زیر پوست عضله‌ها)

• آکنه شدید و چرکی در صورت و کمر

• ریزش موی سر به‌ویژه در مردان ژنتیکی مستعد

• احتباس آب یا پف‌کردگی چهره

• ایجاد ترک‌های پوستی (Stretch Marks) روی بازو، کمر یا سینه